بتاکاروتن آزمایشگاهی
بتاکاروتن
به عنوان ماده پیش‌ساز ویتامین A و محلول در چربی در بدن شناخته می‌شود، در مواد غذایی گیاهی وجود دارد. بتاکاروتن یک رنگدانه ارگانیک زرد ، قرمز- نارنجی است که به وفور در گیاهان و میوه ها وجود دارد. بتاکاروتن جزء ترپنوئیدهاست و به صورت بیوشیمیایی از هشت واحد ایزوپرن سنتز می شود. در بین کاروتن ها این ماده با داشتن حلقه های بتا در هر دو انتهای مولکول مشخص می شود.
بتاکاروتن رایج ترین شکل کارتن در گیاهان است که به عنوان رنگ غذا در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده پیش ساز ویتامین A و یک ترکیب غیرقطبی است که با روش کروماتوگرافی ستونی می توان آنرا از سایر کاروتنوئیدهای موجود در گیاهان جداسازی کرد.
سبزی‌هایی که به رنگ سبز تیره، زرد تیره و نارنجی هستند، سرشار از بتاکاروتن هستند. بنابراین، هر قدر رنگ سبز، زرد یا نارنجی سبزی یا میوه ای تیره‌تر باشد، بتاکاروتن بیشتری در خود دارد.
نقش آنتی اکسیدانی بتا کاروتن:
بتاکاروتن یکی از مواد آنتی اکسیدانی قوی به شمار می رود که از تولید رادیکال های آزاد اکسیژن در بدن جلوگیری می کند و از این رو در بدن عملکرد مستقل از ویتامین A دارد. رادیکال های آزاد اکسیژن گونه ای از واکنش های سریع و پایدار هستند که طی روند متابولیک طبیعی بدن و به علت قرار گرفتن در معرض منابع خارجی مثل دود سیگار، مواد سمی محیطی و نور ماورای بنفش در بدن تولید می شوند و می توانند مخاطرات زیادی برای سلامت انسان ایجاد کنند.
رادیکال های آزاد قادر هستند پروتئین و چربی های غشای سلول ها را تخریب کنند. بیماری هایی مانند سرطان، بیماری های قلبی عروقی، سکته های مغزی و قلبی، کاتاراکت(آب مروارید)، بیماری پارکینسون، اختلال هماهنگی حسی و حرکتی در سیستم عصبی و روماتیسم مفصلی، نمونه هایی از مشکلاتی است که در اثر رادیکال های آزاد ایجاد می شود. بتاکاروتن در مقابل این مشکلات اثر حفاظتی دارد.
کاربرد بتاکاروتن در صنایع غذایی
همه کاروتنوئیدها در آب نامحلول و در چربی ها هم تقریبا نامحلول هستند با این وجود فرم های تجاری این ریزمغذی ها که برای ایجاد رنگ زرد تا قرمز در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند به صورت محلول در آب و چربی وجود دارند. به عنوان مثال سوسپانسیون هایی میکرونیزه این افزودنی های غذایی حاوی ۳۰% بتاکاروتن بوده و به سرعت در روغن / چربی داغ حل می شوند.
فرم محلول در آب بتاکاروتن تجاری با نشاسته یا ژلاتین به صورت امولوسیون ۱ یا ۱۰% و به صورت مایع یا پودر موجود است که انتخاب هرکدام از آنها بسته به نوع محصول و ثبات رنگ مورد نیاز در ماده غذایی صورت می گیرد.
تمام کاروتنوئیدها مستعد اکسیداسیون و به نور حساس هستند و استفاده آنتی اکسیدان هایی مانند توکوفرول ها یا ویتامین C می تواند باعث افزایش ماندگاری رنگ آنها می شود. رنگ بتاکاروتن تحت تأثیر تغییر pH قرار نمی گیرد و تا دمای کمتر از ۱۰۰ درجه سانتی گراد از ثبات خوبی برخوردار است.
