لسیتین
یک لغت یونانی و به معنای زرده تخم مرغ است و علت نامگذاری آن، وجود میزان فراوان لسیتین در زرده تخم مرغ و همچنین کشف این ماده برای اولین بار در زرده تخم مرغ بوده است.
تمامی اعضاء و اندام های بدن برای انجام اعمال خود به انرژی نیاز دارند. مغز نیز از این مسئله مستثنا نیست. مغز برای انجام فعالیت های طبیعی خود به استیل کولین نیاز دارد که منشأ آن از لسیتین می باشد. وقتی لسیتین ازطریق غذا دریافت می شود طی مراحل جذب وهضم به کبد وارد شده ، شکسته و کولین که جزئی از ساختمان لسیتین است از آن جدا می شود که از این کولین آزاد شده بسیاری از مواد حیاتی و ضروری بدن ساخته خواهد شد.
یکی ازنقش های مهم کولین در ساختن استیل کولین است. استیل کولین اهمیت بسیاری برای فعالیت مغز و مرکز حافظه دارد و با بودن استیل کولین، مغز و مرکز حافظه توانایی ضبط و نگهداری صحبت ها، نوشته ها و دیده ها را خواهند داشت و تا زمانی که این ماده حیاتی یعنی استیل کولین ساخته شده از لسیتین به اندازه کافی به مغز برسد ما دچار فراموشی نمی شویم و برعکس در اثر کاهش مقدار استیل کولین به دنبال کمبود لسیتین ، حتی به مدت کوتاه، قدرت حافظه کاهش یافته و فرد قدرت حفظ طولانی صحبت ها و دیده ها را از دست خواهد داد و یا مطالب و مسائل جدید را به سختی به خاطر می سپارد.
منابع غذایی لسیتین
لسیتین درعدس ، ذرت ، شیر ، زرده تخم مرغ ، تخم آفتابگردان ، جوانه گندم ، بادام زمینی ، آرد جو و سر، کبد و جگر گوساله و… وجود دارد ولی از همه بیشتر در لوبیای سویا یافت می شود. مقدار لسیتین موجود در لوبیای سویا بسیار بالاتر از لسیتین سایر مواد ذکر شده می باشد و به همین علت در سازمان بهداشت جهانی(WHO) سویا را، سلطان لسیتین معرفی کرده اند. به عبارتی کیفیت لسیتین گرفته شده از سویا از سایر ترکیبات بهتر و بالاتر می باشد.
گیاه لوبیای سویا که به نام لوبیای ژاپنی هم معروف است، گونه ای لوبیا است که ارتفاع آن بین 30 تا 80 سانتی متر می باشد برگ هایی متناوب دارد و گل هایش تقریباً سفید مایل به بنفش است. میوه ای به رنگ زرد می دهد که در آن 2 تا 5 دانه قرار دارد. اندازه ی این دانه های لوبیای سویا به بزرگی نخود است و می تواند به رنگ های مختلف سفید، زرد، قهوه ای و رنگ های دیگرهم باشد. به وسیله دستگاههای مختلف تحت فشار از دانه های سویا روغن آن گرفته می شود و ماده باقی مانده از آن پس از روغن گیری کنجاله سویا گفته می شود.
با توجه به افزایش فراموشی و بیماری آلزایمر در افراد مسن و بهره گیری کمتر این گروه از مغز خود ، هم اکنون در کشورهای اروپایی ، افراد مسن و میانسال به مصرف لسیتین به صورت مکمل های غذایی تهیه شده و موجود در بازارهای جهانی و یا مصرف لوبیای سویا به عنوان منبع اصلی لسیتین توصیه اکید می شود. لازم به ذکر است که به کارگیری مغز به هر شکل می تواند به عنوان تمرینی سودمند برای تقویت حافظه باشد . درست مشابه اندام های بدن که برای داشتن سلامت و کارایی بهتر ، در هر سنی نیاز به فعالیت و تمرین دارند. به همین دلیل توصیه می شود که به خصوص در سنین میانسالی و بعد از بازنشستگی ، علاوه بر رساندن غذای مغز یعنی لسیتین ، از خواندن کتاب و سایر فعالیت های ذهنی مانند حل کردن جدول و سایر سرگرمی ها و … غافل نشوید تا همیشه ذهنی فعال داشته باشید و هیچ گاه دچار کاهش تمرکز و حافظه و دچار فراموشی نشوید.
لسیتین علاوه بر نقش بسیار مهم و اساسی خود در جلوگیری از کاهش حافظه و کمک به افزایش هوش ، اعمال مهم دیگری نیز دارد که در اینجا به چند مورد از آن بطورخلاصه اشاره می شود.
لسیتین یک ماده بسیارحیاتی در بدن است که بر عکس کلسترول عمل می کند. در ساختمان لسیتین و کلسترول، هم اسید چرب و هم چربی به کار رفته است و هر دو متعلق به خانواده ی چربی ها می باشند. ولی جالب است بدانید این دو ( لسیتین و کلسترول) مخالف یکدیگر کار می کنند ، به عبارتی نسبت به هم ضد هستند.
در اینجا توجه به این نکته حائز اهمیت است که چرا تا به امروز دانشمندان و محققان در بررسی روی چربی ها فقط و فقط به کلسترول اهمیت داده اند و چرا کسی ، برای لسیتین به عنوان عامل مخالف کلسترول ، ارزشی قائل نشده است. امروزه عامل اصلی گرفتگی و تنگی رگ های بدن را به تنهایی به کلسترول نسبت نمی دهند و عوامل مهم دیگری را نیز عامل اصلی آن می دانند. ازجمله این عوامل می توان به نکات زیر اشاره کرد:
1- کمبود ویتامین C باعث ترک های میکروسکوپی در جدار عروق ( رگها) و رسوب کلسترول در آنها می شود.
2- وجود هموسیتئین در بدن که ده برابر بیشتر از کلسترول در ایجاد گرفتگی عروق موثر است.وجود سه ویتامین B6, ««B12 و ««اسید فولیک برای تبدیل این ماده به مواد مفید در بدن لازم می باشد.
بنابراین وجود ترکهای میکروسکوپی در جدار عروق در اثر کمبود ویتامین C و کمبود ویتامین های B6,B12 و اسید فولیک با هم منجر به تجمع رسوب هموسیتئین در جدار عروق و تنگی و گرفتگی آنها می شود.
نباید فراموش کرد که کلسترول هم ، مانند لسیتین اعمال مهم و مخصوص به خود دارد و بدون کلسترول ، بدن قادر به ادامه حیات نیست. نیاز بدن به این دو ماده بسیار حیاتی است و نبود هر کدام حیات را به خطر می اندازد.
به طور خلاصه به برخی از اعمال کلسترول در بدن اشاره می کنیم:
1- کلسترول در ساختمان غشای تمام سلول های بدن به کار رفته و هیچ سلولی بدون آن ساخته نمی شود و نمی تواند ادامه حیات بدهد.
2- در ساختمان غشای سلول های عصبی به کار رفته و باعث افزایش سرعت انتقال جریان عصبی می شود.
3- نمکهای صفراوی ، بدون وجود کلسترول ساخته نمی شوند. به عبارتی اگر کلسترول نبود صفرایی هم در بدن ساخته نمی شد. زیرا نمک های صفراوی در هضم چربی ها نقش مهمی دارند.
5- کلسترول در ساختمان هورمون ها به خصوص هورمون های جنسی نقش اصلی و اساسی دارد.
پس با توجه به موارد فوق و اهمیت و نقش بالای وجود کلسترول در بدن چگونه میتوانیم بگوییم کلسترول، ما را از بین می برد. بهتر است بگوییم ما نمی توانیم تناسب این ماده ضروری را در بدن رعایت کنیم. به عبارتی دیگر ما باید بدانیم چگونه لسیتین را در کنار کلسترول استفاده کنیم و با کمک آن به عنوان عامل ضد کلسترول ، جلوی افزایش کلسترول را بگیریم . زیرا زمانی که لسیتین پائین بیاید میزان کلسترول و اثر مخرب آن، افزایش می یابد.
جالب این است که بدن انسان دائماً درحال ساختن هر دو ماده ی کلسترول و لسیتین می باشد. این مواد در بدن به اندازه کافی و درجهت تنظیم سوخت و ساز و اعمال بدن ساخته می شوند.
شناخته شده ترین خاصیت لسیتین، قابلیت آن در کم کردن کلسترول است. تحقیقات مشخص کرده است که لسیتین سویا می تواند بر افزایش HDL (چربی خوب) کلسترول و کاهش LDL (چربی بد) کلسترول در خون اثر بگذارد.
انواع لسیتین
مکمل های لسیتین معمولا از دانه های آفتابگردان، تخم مرغ یا دانه های سویا نشات می گیرند. از سوی دیگر سویا ماده ای است که اغلب برای تولید مکمل های لسیتین استفاده می گردد. البته گاهی اوقات از چربی های حیوانی، ماهی و ذرت نیز استفاده می شود.
در حالی که سویا بیشتر به شکل کپسول عرضه می شود، اما شما می توانید لسیتین آفتابگردان را در هر دو شکل پودر و مایع خریداری کنید. لسیتین آفتابگردان خیلی رایج نیست اما بعضی از افراد آن را ترجیح می دهند.
درحالی که گاهی اوقات سویا در تولیدات انبوه اصلاح ژنتیکی می شود، دانه های آفتابگردان اینگونه نیست. روند عصاره گیری برای لسیتین آفتابگردان ملایم تر است و همچنین به مواد شیمیایی سخت نیاز ندارد.
فواید لسیتین برای بدن
لسیتین کلسترول را کاهش می دهد:
شناخته شده ترین خاصیت لسیتین، قابلیت آن در کم کردن کلسترول است. تحقیقات مشخص کرده است که لسیتین سویا می تواند بر افزایش HDL (چربی خوب) کلسترول و کاهش LDL (چربی بد) کلسترول در خون اثر بگذارد.
پروتئین سویا به افرادی که آن را مصرف می کنند قدرت اضافی برای درمان کلسترول میدهد و آن هم به دلیل ترکیباتی ست که در سویا یافت می شود.
لسیتین به بهبود سلامت قلب کمک میکند:
لسیتینی که از سویا می آید می تواند سلامت قلب و عروق را بهبود بخشد، به خصوص اگر از قبل خطر افزایش فشار خون یا بیماری قلبی در شما وجود داشته است.
درحالی که سویا درگیر هضم می شود، بدن زمان طولانی تری را می گذارد تا آن را به انرژی تبدیل کند. برای بعضی از افراد این مسئله منجر می شود تا بعد از مصرف آن احساس سیری بیشتری کنند.
مصرف لسیتین جهت کمک به شیردهی مادران:
بعضی از متخصصان شیردهی لسیتین را به عنوان یک راه حل برای پیشگیری از بسته شدن مجاری شیردهی پیشنهاد می کنند. بنیاد شیردهی کانادا پیشنهاد می کند که مقدار ۱۲۰۰ میلی گرم از آن را ۴ بار در روز استفاده کنید تا از خاصت آن را بهرمند شوید.آنها حدس می زنند که شاید لسیتین چسبناکی شیر سینه را کاهش داده و احتمال بسته شدن کانال شیردهی در سینه ها را کمتر کند.
لسیتین جهت درمان کمک به هضم بهتر:
لسیتین بر افرادی که مبتلا به کولیت معده بودند برای بهبود هضم تست شده است. ویژگی های امولسیونی لسیتین موجب واکنش های زنجیره ای می شود که منجر به بهبود مخاط روده شده، پروسه گوارش را آسان تر کرده و از پوشش حساس سیستم گوارشی حفاظت می کند.
حتی اگر کلیت معده و روده ندارید، اگر سندروم روده تحریک پذیر یا سایر شرایط گوارشی را دارید که بر پروسه هضم تاثیر می گذارد، ممکن است بخواهید آن را مصرف کنید.
ممکن است با علائم زوال عقل مبارزه کند:
لسیتین حاوی کولین بوده که یک ماده شیمیایی ست که مغز برای برقراری ارتباط از آن استفاده می کند. تحقیقات بالینی حاکی از آن است که یک رژیم غذایی سرشار از کولین می تواند باعث قوی شدن حافظه شده و به افراد مبتلا به آلزایمر کمک کند.ماده لیپیدی که دارای کولین است مانند لسیتین، ممکن است عملکرد مغز را بهبود بخشد.
مصرف لسیتین جهت آرام و مرطوب کردن پوست:
لسیتین یکی از عناصر موجود در بعضی از محصولات مراقب پوستی ست و از آن در نرم کننده ها استفاده می شود که با بازگرداندن رطوبت به پوست آن را آرام و نرم میکند. در بعضی از این محصولات نوعی لسیتین استفاده می شود که لسیتین هیدروژنه شده نامیده می شود.
جهت خرید به فروشگاه مراجعه کنید.