هیدرو سولفیت سدیم آزمایشگاهی

این ماده با ساختار شیمیایی  Na₂S₂O₄ ترکیبی پودری سفید رنگ می باشد. قدرت کاهندگی بالای این ترکیب سبب شده است تا استفاده از این ماده در صنایع گوناگون مورد توجه قرار بگیرد.

خواص و ویژگی ها

محصول فوق فرم تجاری و رایج سدیم سولفید می‌باشد. که با نام های سدیم دی تیونیت (sodium dithionite) ، سدیم سولفوکسیلات (sodium sulfoxylate) و سولفوکسیلات (sulfoxylate) ، جوهر قند و بلانکیت نیز شناخته می شود.

این ماده پودری سفید رنگ است این ماده به راحتی در آب حل می شود و در محلول های آبی قدرت کاهندگی بسیار بالایی از خود نشان می دهد. این ماده با رنگ های نامحلول در آب و یا رنگ های سولفوردار واکنش می دهد و  فلزات محلول در آب را تشکیل می دهد. در نتیجه در صنعت نساجی این ترکیب مورد توجه ی فراوان قرار گرفته است. کاهش بیش از حد رنگ ها سبب ثبات و تقویت آن ها می شود. علاوه بر این ترکیب فوق می تواند اکسید های باقی مانده و رنگدانه های اشتباه را نیز از بین ببرد.

ترکیب فوق یک سفید کننده نیز به حساب می آید و می تواند سبب کاهش گروه های کربونیل و الکل شود (این گروه ها اغلب سبب رنگی شدن مواد می شوند). در نتیجه در سفید سازی کاغذ ، پنبه ، پشم و خاک رس کائولن استفاده می شود. با توجه به ساختار مولکولی این ماده باید توجه داشت که ترکیب فوق می تواند در اغلب واکنش های شیمیایی به عنوان  عامل سولفون کننده و منبع یون سدیم عمل نماید.

 سدیم دی تیونیت کریستالی سفید رنگ مایل به زرد کم رنگ است که بویی شبیه به گوگرد دی اکسید دارد. این ماده قابلیت اشتعال خود به خودی در هنگام ارتباط با هوا و رطوبت را دارد و می تواند باعث مشتعل شدن مواد اطراف خود گردد. هنگامی که در معرض طولانی مدت گرما و یا آتش قرار بگیرد امکان پاره شدن شدید ظرف نگهدارنده آن وجود دارد. در جدول زیر این خواص را می توان مشاهده نمود:

کاربردها

این ماده را میتوان به عنوان یک کاهنده بسیار قوی به شمار آورد که در بسیاری از رنگینه ها موثر است و آن ها را کاهش میدهد.

همچنین از این خاصیت کاهندگی در جدا کردن برخی رنگینه ها از پارچه و صابون ها استفاده میشود.
یکی از مشکلات این ترکیب عدم پایداری آن است ولی این مشکل بر طرف شده و می توان این ترکیب را ذخیره کرد.
در صنعت رنگرزی به این ماده هیدرو نیز می گویند و در صنعت خمیر چوب و کاغذ به جای استفاده از روی ، از محصول فوق استفاده می کنند (  استفاده از روی در این صنعت به دلیل عوارض خاص ممنوع اعلام گشته است).

در صنایع مرتبط با خاک برای جدا کردن رنگ قرمز آهنی از خاک در ساخت کاغذ برقی و چینی از هیدرو سولفیت سدیم استفاده می کنند. از این ترکیب به مقدار زیاد در رنگرزی پارچه جین با رنگ نیلی استفاده می شود.

سدیم دی تیونیت در تولید محصولات متنوعی از جمله : فیلم های عکاسی، کاغذ، شراب، محصولات چرمی، بازیابی فلزات و به عنوان عامل کاهنده در منسوجات رنگی استفاده می شود . این ماده سمیت نسبی پایینی دارد و LD50 یا متوسط دوز کشنده آن 5 گرم در هر کیلوگرم  است.

استفاده در لوازم آرایشی

در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی از این ماده در فرمولاسیون محصولات دست و بدن ، دئودرانت ها، رنگ موها، رنگ ها، مرطوب کننده ها و… مورد استفاده قرار می گیرد. عوامل کاهنده مانند ماده ی فوق معمولا هیدروژن را به سایر مواد می دهند. این ترکیبات می توانند به عنوان یک آنتی اکسیدان برای مهار اکسیژن مورد استفاده قرار بگیرند و توانایی شکستن پیوندهای دی سولفید در مو را دارند . درنتیجه ، در فر کننده ها و صاف کننده های مو به وفور مورد استفاده قرار می گیرند.

سفید سازی کاغذ (Removing Rust Stains from Paper)

از بین بردن لکه های حاصل از زنگ زدگی بر روی کاغذ یکی از مشکلات موجود در راه محافظت از کاغذ است. این زنگ زدگی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد ، از پوشاندن کل سطح کاغذ گرفته تا یک لکه کوچک که بر روی سطح می ماند. زنگ موجود بر روی کاغذ که Fe₂O₃.H₂O یا FeOOH است به دلیل نامحلول بودن در آب برای جداسازی دشوار است. به صورت سنتی زنگ در یک فرآیند مرطوب با کاهش شیمیایی فریک (III) نامحلول به فروس (II) که محلول در آب است. سپس می توان آنر ا از آب با استفاده از یک عامل کلاته کننده مانند ادتا جدا نمود ، این فرآیند را تا زمانی که زنگ به صورت کامل و یا میزان قابل توجهی از بین برود تکرار می شود.

در حال حاضر ماده ای که به صورت عمده برای فرآیند کاهش جهت جداسازی آهن استفاده می شود هیدروسولفیت سدیم است. خواص کاهندگی و موثر بودن این ترکیب به اثبات رسیده است اما استفاده از آن مشکلاتی را نیز به همراه دارد که عبارتند از قابلیت اشتعال بالا و احتراق خود به خودی. از این رو باید حتما در فضایی که دارای تهویه مناسب است فرآیند کاهش را انجام داد که در برخی موارد ایجاد اشکال می کند. همچنین قابلیت اشتعال خود به خودی آن ملاحظاتی را در جابه جایی و حمل و نقل ایجاد می کند که می تواند هزینه های اضافی را در پی داشته باشد.